Dünyada kaç adet karınca? Sayılar şaşırtıyor, espriler eşlik ediyor
Bir kahve, bir kurabiye, bir de aklımda tek soru: “Dünyada kaç adet karınca var?” Evin mutfağındaki üç-dört minik misafiri sayınca “onlarca” diye düşünmek kolay. Ama bilim diyor ki, bu iş küçük hesapla olmaz; kâğıdı kalemi (ve mizahı) çıkaralım. Bugün karınca sayısının şaşırtıcı matematiğine, hem strateji kurmayı sevenlerin hem de ilişki kurmayı sevenlerin yüzünü güldürecek bir dille bakıyoruz.
Büyük cevap (küçük bedenler): 20 katrilyon!
Bilim insanlarının geniş bir veri derlemesine dayanan tahmini, gezegende en az 20 katrilyon (20.000.000.000.000.000) karınca bulunduğunu söylüyor. Bu, kabaca her bir insan için 2,5 milyon karınca demek. Ayrıca karıncaların toplam kuru karbon biyokütlesi ~12 megaton ile vahşi kuş ve memelilerin toplamını geride bırakıyor. ([PNAS][1])
“Bu kadar sayıyı kim saydı?”: Metodun kısaca mutfağı
Tahmin, kıtalar ve biyomlar boyunca yüzlerce saha çalışmasının bir araya getirilmesiyle yapıldı; yani kimse karıncaları tek tek dizip barkod okumadı, merak etme. Veriler ant yoğunluk ölçümlerinden yola çıkıp ekstrapolasyon ile küresel tabloya uyarlandı. (Bilimde “makul tahmin” dediğimiz tam olarak bu.) ([PNAS][1])
Strateji ekibi vs. empati ekibi: Karıncalarla tanışma toplantısı
Toplantı odasına hayali bir sahne kuralım:
Strateji/çözüm odaklı ekip (çoğu zaman erkeklerin görünür kıldığı yaklaşım): “20 katrilyon mu? Hızlı bir tablo, üç grafik, bir de ‘karınca başına düşen insan’ KPI’sı koyalım. Ayrıca kolonilerin dağılımını haritalandırıp lojistik çıkarımlar yapalım.”
Empati/ilişki odaklı ekip (çoğu zaman kadınların görünür kıldığı yaklaşım): “Harika, ama bu sayının arkasında ekosistem ilişkileri var. Karıncalar tohum taşıyor, toprağı havalandırıyor; şehir planlamasına bile ilham veriyor. Birlikte yaşamın dili ve kültürü olmadan bu sayı kuru kalır.”
Not düşelim: Bu eğilimler özcü bir kural değil, kültürel olarak teşvik edilen ortalamalar. Her birey bu çizgileri esnetebilir. Dünyadaki 20 katrilyon karıncanın her biri farklıysa, insanların yaklaşımları da öyle.
2,5 milyon karınca/kişi: Gündelik hayata çevirirsek?
Apartman ölçeği: Binanda 40 kişi varsa, “yan daire”nin payına 100 milyon karınca düşüyor. (Sevimli mi ürkütücü mü? Cevap: Ekosisteme sor.) ([ABC][2])
Stadyum örneği: 50 bin kişilik bir maçta, “teorik” karınca eşleniği 125 milyar civarında. Skor tabelası yetişemez.
Çevre mesajı: Bu muazzam sayı, “zararlı” değil iş ortağı olduğumuzu hatırlatıyor. Biyoçeşitlilik korunmadan, bu görünmez mühendislerin hizmetleri (toprağı karıştırma, zararlı kontrolü) de zayıflar. ([Smithsonian Magazin][3])
Karıncalar ve biz: Kim daha ağır?
Sürpriz bilgi: Karıncaların toplam kuru karbon kütlesi yaklaşık 12 megaton. Bu, dünyadaki vahşi kuş ve memelilerin toplamından fazla; insan biyokütlesinin de yaklaşık beşte biri kadar. Yani terazinin “hafif” kefesinde değiller. ([Fransa 24][4])
Mizah molası: Karınca ekonomisi 101
Arz-talep: Piknikte bir simit kırıntısı düşer; birkaç dakika sonra “feromon otoyolu” kurulur. Lojistik startupları, not alın.
İK & İş bölümü: Kraliçe, işçiler, askerler… Roller net, devir-teslim hızlı. Performans görüşmesinde “diploma” sormuyorlar, uyum soruyorlar.
KOBİ ruhu: Yuva küçük ama verim yüksek. “Yatay hiyerarşi, dikey tünel” modeli.
Peki bu sayı değişebilir mi?
Elbette. İklim, arazi kullanımı, böcek topluluklarının dinamikleri… Hepsi oynak. Şehirleşme baskısı, pestisit kullanımı ve habitat parçalanması yerel ant popülasyonlarını etkileyebilir. Bu yüzden küresel sayıdan çok, yerel eğilimleri izlemek önemli. (Dağılımın ormanlar ve kurak bölgelerde daha yoğun olması da boşuna değil.) ([Smithsonian Magazin][3])
Strateji + Empati: Ortak plan
Strateji tarafı der ki: “Veriyi aç, grafiği sadeleştir, ‘karınca/insan oranı’ göstergesini takip et.”
Empati tarafı der ki: “Yereldeki hikâyeyi dinle, okul bahçesine böcek dostu köşeler kur, ‘karınca = ekosistem işçisi’ mesajını çocuklarla paylaş.”
Birlikte deriz ki: “Rakamları anlaşılır kıl, hikâyeleri duyulur kıl.”
Sık sorulan “komik-ciddi” sorular
“Evde gördüğüm beş karıncanın akrabaları nerede?” Büyük ihtimalle dışarıda. Evde gördüklerin çoğu keşif timi.
“20 katrilyonu üst üste dizsek?” Dünya’dan Mars’a yol olur mu bilemeyiz ama kesin olan: Bu kadar “mikro iş gücü”, gezegen hizmetleri için makro bir güç.
Son söz: “Küçük ama kalabalık” gezegen ortakları
Dünyada kaç adet karınca var? En iyi bilimsel tahminle en az 20 katrilyon. Bu sayı sadece “vay be!” dedirtmek için değil; doğayla ortak yaşam sözleşmemizi hatırlatmak için de değerli. Stratejik akıl, empatik kalple buluştuğunda sayı anlama, anlama ise sahiplenmeye dönüşür. ([PNAS][1])
Söz sizde!
“2,5 milyon karınca/kişi” oranını duyunca aklınıza ilk ne geliyor: bir grafik mi, bir hikâye mi?
Mahallenizde karıncaların minik mühendislik işlerine dair gözlemleriniz var mı?
Sizce doğa iletişiminde veri mi daha etkili, espri mi?
Yorumlara yazın; hem gülelim hem düşünelim. Çünkü sayı çok, sohbet uzun!
[1]: https://www.pnas.org/doi/pdf/10.1073/pnas.2214825119?utm_source=chatgpt.com “Improving estimates of global ant biomass and abundance – PNAS”
[2]: https://www.abc.net.au/news/science/2022-09-21/ants-humans-population-comparison-study/101461050?utm_source=chatgpt.com “There are 2.5 million ants for every human on Earth, study says”
[3]: https://www.smithsonianmag.com/smart-news/an-estimated-20-quadrillion-ants-live-on-earth-180980804/?utm_source=chatgpt.com “An Estimated 20 Quadrillion Ants Live on Earth – Smithsonian Magazine”
[4]: https://www.france24.com/en/environment/20220920-earth-has-at-least-20-quadrillion-ants-study-finds?utm_source=chatgpt.com “Earth has at least 20 quadrillion ants, study finds – France 24”