Karabacak Nereye Bağlı? Yanlış Soruyla Başlayan Doğru Tartışma
Bir şeyi en hızlı şekilde yanlış öğrenmenin yolu, yanlış bir soruyla başlamaktır. “Karabacak nereye bağlı?” sorusu tam da böyle bir mayın: Basit görünüyor ama cevap tek değil, hatta yer yer çelişkili. Bu yazıda iddiam şu: Coğrafî adlar konusunda refleks hâline gelmiş “nereye bağlı” sorusu, bizi çoğu kez otomatik pilotla yanlış sayfaya sürüklüyor. Gelin, bu refleksi birlikte sorgulayalım.
—
“Karabacak nereye bağlı?” neden sorunlu bir soru?
Aynı isim, Türkiye’nin farklı yerlerinde birden çok yerleşim için kullanılabiliyor. Bu, “tek cevaplı” soruları otomatikman boşa düşürüyor. Karabacak örneğinde durum daha da girift: Aynı isim hem köy, hem de mahalle olarak geçebiliyor. Üstelik bazı kaynaklar köy derken, bazıları mahalle diye yazıyor; sonuç: bilginin güvenilirliği tartışmalı hâle geliyor.
—
Örnek 1: Osmaniye/Kadirli’deki Karabacak – köy mü mahalle mi?
Resmî kaynaklara yakın, görece düzenlenen ansiklopedik içerikler Karabacak’ı Osmaniye’nin Kadirli ilçesine bağlı bir köy olarak listeler. Nüfus, plaka, posta kodu gibi ayrıntılarla birlikte “köy” statüsü açıkça görülür.
Öte yandan harita/koordinat siteleri ve “hızlı cevap” sayfaları kimi zaman “Karabacak Mahallesi (Kadirli/Osmaniye)” ifadesini yineler. Bu siteler konumu doğru verse de yerleşim türünü mahalle olarak işaretleyebilir.
Bu çelişki nereden geliyor? Bir kısmı veri kazıma (scraping) hatalarından, bir kısmı da idari statü değişimlerini güncelleyemeyen sitelerden. Koordinatlar ve mesafeler kabaca tutsa da statü satırında hata görmek şaşırtıcı değil.
—
Örnek 2: “Karabacak” yalnız değil: Malatya/Darende’de de Karabacak Mahallesi var
Aynı isim, Malatya’nın Darende ilçesinde “Karabacak Mahallesi” olarak da karşımıza çıkıyor. Nüfus ve bağlılık bilgisi mahalle statüsünü destekler nitelikte. Bu, “Karabacak nereye bağlı?” sorusuna tek yanıt vermenin neden yanıltıcı olduğunu pratikte gösteriyor.
—
Veri siteleri neden çelişiyor? Hatalı ezberlerin eleştirisi
Statü kayması: İdari sınıflar (köy/mahalle) yıllar içinde değişebiliyor; bazı siteler güncellemeyi atlıyor.
Kopyala-yapıştır zinciri: Bir sitedeki hata, başka onlarca siteye “kaynak” diye yayılıyor.
Koordinat yanılsaması: Harita noktasını doğru yakalayan her metin doğru zannediliyor; oysa statü/sınıf satırı yanlış olabiliyor.
Bu yüzden “Karabacak nereye bağlı?” gibi sorulara tek cümlelik yanıtlar vermek, bilginin bağlamını yok saymak demek. Kısayol ararken yolu kaybediyoruz.
—
“Doğru bilgiye” nasıl yaklaşmalı?
Birincil kaynaklara yaslan: İkamet/yerleşim kayıtları için devletin resmî hizmetleri (NVI/e-Devlet) tarihçeli adres ve yerleşim türünü gösterir; kimlik doğrulaması gerektirir, ama bilgi zincirinin başıdır.
Çoklu doğrulama yap: Ansiklopedik bir kaynakta “köy” geçiyorsa, harita/koordinat sayfalarının “mahalle” demesini sorgula. Osmaniye/Kadirli örneği bu gerilimi çıplak biçimde gösteriyor.
Aynı ad, farklı yerler olasılığını varsay: Malatya/Darende’deki Karabacak Mahallesi, isim tekliğinin bir illüzyon olduğunu hatırlatıyor.
—
Provokatif sorular: Hangi yanlışa daha çok maruz kalıyoruz?
1. “Koordinat doğruysa her şey doğrudur” yanılgısı bilgiyi nasıl sulandırıyor?
2. “Köy/mahalle” ayrımını önemsizleştirmek, yerel yönetim ve hizmet erişimi tartışmalarında bizi nerede eksik bırakıyor?
3. Aynı isimli yerleşimleri tek yanıtla geçmek, SEO hızlı cevapları uğruna gerçekliği tahrif etmek değil mi?
4. Yerel yönetim sayfaları ve muhtarlıklar, bu karmaşayı gidermede neden daha görünür değil?
—
Karabacak nereye bağlı? Doğru cevap, doğru tanımla başlar
Kadirli/Osmaniye bağlamında Karabacak’ın köy statüsü güvenilir kaynaklarda bu şekilde geçiyor; “mahalle” diyen siteler ise muhtemelen güncelleme hatası taşıyor.
Darende/Malatya bağlamında Karabacak mahalle olarak listeleniyor; bu da ismin tekil bir yere ait olmadığını kanıtlıyor.
Sonuç? “Karabacak nereye bağlı?” diye sormadan önce “Hangi Karabacak?” diye sormak gerekiyor. Aksi hâlde hızlı ama hatalı cevaplarla yetinir, coğrafyayı bir arama kutusunun basitleştirilmiş dünyasına hapsederiz. Haritalar yolumuzu buldurur; ama bağlamı aramazsak, aradığımız yeri bulsak bile gerçeği ıskalarız.